Hoe gevaarlijk zijn designerdrugs eigenlijk?

Designerdrugs

Elk jaar verschijnen er tientallen nieuwe ‘designerdrugs’ op de drugsmarkt. Deze stoffen lijken meestal op bestaande, verboden drugs. Producenten van  designerdrugs houden de chemische structuur van illegale drugs aan als basis en passen deze een klein beetje aan. Die kleine veranderingen zorgen ervoor dat de nieuwe stoffen niet onder de huidige wetgeving vallen en waardoor ze dus legaal zijn. Dat wil niet zeggen dat deze stoffen minder gevaarlijk zijn, maar gebruikers zien hier niet zo snel de risico’s van in. Maar hoe gevaarlijk zijn designerdrugs nu eigenlijk? Toxicoloog Anne Zwartsen zocht het uit.

De gevaren van designerdrugs

Voor haar onderzoek bekeek Zwartsen het effect van twintig verschillende designerdrugs die veel in Nederland worden gebruikt, waaronder 4-FA, mefedrone en 2C-B. Zwartsen: “Twintig stoffen is natuurlijk niet veel wanneer je dat aantal vergelijkt met een totaal van negenhonderd, maar door naar de negatieve eigenschappen en de chemische structuur van deze drugs te kijken, kun je iets zeggen over andere stoffen met vergelijkbare chemische structuren. Op deze manier kunnen we hopelijk inschatten of stoffen gevaarlijk zijn voordat er intoxicaties worden gemeld.”

Chemische groepen

Een nieuwe psychoactieve stof zoals een designerdrug kan bestaan uit verschillende chemische groepen. De toevoeging van zo’n groep kan heel wat uitmaken voor de giftigheid van een drug. Sommige groepen maken een stof giftiger, andere zwakken de giftigheid juist af. Dit heeft ook te maken met hoe goed een stof uit zo’n groep zich aan specifieke plekken in de hersenen kan binden en dat hangt weer af van hoe de stof chemisch in elkaar zit.

Zwartsen onderzocht met haar onderzoeksgroep de invloed van de twintig designerdrugs op de hersenactiviteit van ratten. Het effect op de rattenhersenen is vergelijkbaar met het effect op menselijke hersenen. Dat onderzoek laat zien dat de activiteit van hersencellen van ratten bij sommige stoffen 24 uur na blootstelling aan de stof nog steeds anders is dan daarvoor. De onderzoeksresultaten zijn echter moeilijk te interpreteren. “Hoe dan ook,” zegt Zwartsen, “die veranderingen ná het drugsgebruik zijn natuurlijk niet gewenst. Misschien verklaren ze het minder goede gevoel dat drugsgebruikers de dag na gebruik ervaren. Voor dát gevoel hebben ze de drugs niet genomen.”

Verhoogde lichaamstemperatuur

Die dip is niet de enige bijwerking. Een verhoogde lichaamstemperatuur na het gebruiken van designerdrugs komt ook vaak voor. Daarom verhoogden Zwartsen en haar collega’s de temperatuur van de rattencellen, van 37 naar 41 graden Celsius. “We vroegen ons af of die nieuwe psychoactieve stoffen schadelijker zijn bij 41 graden Celsius. Dat bleek zo te zijn; de stoffen zijn dan echt twee keer zo schadelijk. Je hebt een twee keer lagere dosis nodig om dezelfde veranderingen in de hersencellen te zien. En door de warmte herstellen die cellen ook nog eens minder goed.”

Een verhoogde lichaamstemperatuur kan op zichzelf al gevaarlijk zijn. “Vaak is iemand die gebruikt ook nog in een hete omgeving, zoals een club, wat uiteindelijk kan leiden tot een gevaarlijk hoge lichaamstemperatuur. In het ziekenhuis komen soms gebruikers met een lichaamstemperatuur van boven de 40 graden Celsius. Die zitten daarmee op het randje.”

Een andere veelvoorkomende bijwerking is een verhoogde hartslag. Eerder dachten onderzoekers dat dit bij drugsgebruik alleen ontstond door een indirect effect op het hart, door een proces dat in de hersenen plaatsvinden. Zwartsen: “We zien in ons onderzoek bij menselijke hartcellen dat een nieuwe psychoactieve stof die op amfetamine lijkt wel een direct effect op het hart heeft. Zo hebben we een verlenging vastgesteld van de QT-tijd, de tijd die hartspiercellen nodig hebben om zich te herstellen, wat een voorbode kan zijn voor een hartstilstand.”

Verschillende effecten

Wat de designerdrugs eigenlijk nog gevaarlijker maakt, is dat niet iedereen er hetzelfde op reageert. Het ene lichaam breekt drugs veel sneller af dan het andere. “Dit kan bijvoorbeeld komen door een aangeboren verandering in het DNA, een mutatie. Zo’n mutatie kan ook zorgen voor een verandering in transporters in de hersenen. Dat is een soort kanaaltje dat stoffen in de hersenen toelaat of juist naar buiten brengt. We zagen dat humane cellen met zo’n mutatie pas na een hogere dosis van een drug hetzelfde effect bereiken als cellen zonder die mutatie. Dit betekent dat sommige mensen bijvoorbeeld twintig keer zo veel cocaïne nodig hebben als iemand anders om hetzelfde te voelen. Dat kan heel gevaarlijk zijn. Door een steeds grotere dosis te nemen kun je hartkloppingen krijgen en uiteindelijk zelfs overlijden.”

Door de resultaten van dit onderzoek over drugs met veelvoorkomende chemische structuren te verspreiden, hoopt Zwartsen dat mensen steeds beter beseffen wat de risico’s van het gebruik van nieuwe psychoactieve stoffen zijn. “De overheid gaat zijn drugsaanpak veranderen. Er zal niet meer worden gekeken naar de chemische structuur van één bepaalde werkzame stof, maar naar die van een grotere groep stoffen. Op die manier komt niet alleen MDMA op de illegale lijst te staan, maar ook stoffen die daarop lijken. Hierdoor worden die drugs duurder wat mensen zal ontmoedigen ze te gebruiken. Toch blijven veel mensen illegale drugs als XTC en cocaïne gebruiken, ondanks hun hoge prijs. Ik denk niet dat dat zal veranderen. Des te meer reden om dit onderzoek te vervolgen.”

Designerdrugs-2

Source :