Hoe zat het vroeger eigenlijk met soa’s?

Tegenwoordig zijn er condooms en medicatie die seksueel overdraagbare aandoeningen kunnen voorkomen. Maar hoe zat dat vroeger eigenlijk, toen deze middelen nog beschikbaar waren? Zoals je weet is de mens een hitsig zoogdier dat er graag op los neukt. Maar betekent dit ook dat bijvoorbeeld de Middeleeuwen een gouden tijdperk waren voor soa’s?

Soa’s in het verleden

Als we puur kijken naar de wereldgeschiedenis, bedrijft de mens pas sinds kort veilige seks. In historische documenten komen incidenteel omschrijvingen van leren hulzen of lamsdarmen naar voren die als condoom gebruikt werden. Maar het gebruik hiervan was zeer beperkt.

Toch leek het millenialang geen probleem te zijn. Vooral vóór de uitvinding van landbouw leefden jagers en verzamelaars erg geïsoleerd van elkaar, waardoor geslachtsziektes zich moeilijk konden verspreiden. Zelfs als ze iedere nacht een orgie hadden naast het kampvuur in een grot.

Verstedelijking

De verstedelijking heeft die situatie hoogstwaarschijnlijk veranderd. In onhygiënische burchten en steden kan het niet anders dat soa’s in de Middeleeuwen vrij spel hadden en weidverspreid waren. Tenzij mensen maar van één walletje aten, maar we meten inmiddels dat de mens niet is gemaakt om monogaam te zijn.

Het was vroeger inderdaad waar dat seks voor en buiten het huwelijk eeuwenlang gold als een zware zonde. Priesters en Imams schreeuwde hun longen uit over het feit dat iedereen in de vuren van de hel zouden belanden wanneer ze hun duivelse lusten zouden najagen. Waren het deze waarschuwingen die een monogame sekscultuur verankerden en het verspreiding van soa’s voorkwam?

Vroeger waren we ook geil

Ons lijkt dat sterk, aangezien seksuele escapades van alle tijden zijn. Jonge, hitsige edellieden vergrepen zich namelijk regelmatig aan knappe dienstmeisjes en boerendochters. In havensteden wemelde het van de bordelen waar matrozen zich konden uitleven na een tijd op zee te hebben doorgebracht. En wat denk je van de soldaten en ridders die als beesten tekeer gingen wanneer ze een stad hadden veroverd? Ook zijn er sektes geweest die seks omarmden als ultieme manier om dichterbij god te komen.

Nu is het helaas moeilijk om te achterhalen wie er wél of geen soa had. Dat wisten ze destijds waarschijnlijk zelf niet eens. Want in een vies en medisch onwetende tijd als de Middeleeuwen was het doodnormaal om voortdurend kwaaltjes te hebben. Van zwerende bulten en luizen, tot korsten, verrotte tanden en onvruchtbaarheid. Het was vaak niet duidelijk welk ongemak welke oorzaak kende.

Syfilis

De introductie van syfilis, hoogstwaarschijnlijk overgebracht vanuit de Nieuwe Wereld door de zeelieden van Columbus, maakt geslachtsziektes vanaf het einde van de vijftiende eeuw beter zichtbaar. Deze soa had breinaantastende en gelaatsmisvormende gevolgen, waardoor het vrij duidelijk was wanneer iemand aan syfilis leed.

Onderzoek van medische archieven door de University of Cambridge laat zien dat in het Londen van 1775 maar liefst één op de vijf burgers onder de 35 jaar besmet was met syfilis. In een kleinere stad als Chester was dat één op de tien en in kleinere dorpen lag dit aantal veel lager: één op de hondervijfentwintig.

Steden vs dorpen

Dit laat duidelijk zien hoe wijdverspreid andere soa’s in het verleden moeten zijn geweest. Wanneer je onveilige seks hebt, is de kans op een syfilisbesmetting even groot als bij gonorroe: 50%. We kunnen dus concluderen dat er vruuger in grote steden, met bordelen, vrijere fatsoensbegrippen en instromende reizigers soa’s veel voorkwamen.

Daarentegen is het wél zo dat de meeste mensen niet in grote steden leefden, maar in kleine dorpen of op het platteland.  Daar heerste er meer sociale controle en was er een seksueel conservatiever moraal, waardoor de verspreiding van geslachtsziektes werd geremd. Daarnaast waren deze gemeenschappen genoeg geïsoleerd van andere dorpen, waardoor een affaire met de melkboer of diens vrouw weinig risico met zich meebracht.