Sociale jetlag: niet luisteren naar je biologische klok | Mindful Monday #3

We ontkomen er soms niet aan. We gaan doordeweeks even gezellig iets drinken met wat vrienden en dat ene glas verandert als snel in vier glazen terwijl je de volgende dag vroeg op moet. Het overkomt ons allemaal, want we moeten namelijk aan bepaalde sociale normen voldoen, waardoor we niet altijd naar ons lichaam luisteren. Vorige week hadden we het over het dealen met prestatiedruk. Vandaag gaan we het hebben over de sociale jetlag en het niet luisteren naar onze biologische klok.

We zijn tegenwoordig ‘s ochtends steeds vaker niet uitgeslapen. Dit heeft meestal te maken dat we niet op tijd ons bed in ‘kunnen’ omdat ons sociale leven ons in de weg zit.

Schooltijden

In de Verenigde Staten heeft de staat Californië een wetgeving doorgevoerd waarbij middelbare scholen pas mogen starten om 08:45 (voorheen 07:50). Daarmee wil de staat verzekeren dat tieners genoeg slaap hebben, zodat hun productiviteit tijdens schooluren optimaal zou zijn. Tieners hebben misschien de reputatie om altijd laat op te blijven, maar uit research blijkt dat dat niet per se hun fout is.

Biologisch gezien hebben tieners namelijk een ander ritme dan mensen met een andere leeftijd. Hun interne klok, die vertelt wanneer je moet opstaan en naar bed moet, matcht niet altijd met de sociale klok.

Sociale jetlag

Dit zorgt voor een sociale jetlag waarbij onze biologische klok om slaap vraagt, terwijl we dat negeren en ons houden aan onze dagelijkse en sociale verplichtingen.

Wanneer mensen een vrije dag hebben, zijn ze geneigd om de avond ervoor laat op te blijven en de dag zelf lang uit te slapen. Het liefst zonder het zetten van een wekker. Dat wijst erop dat je biologische klok iets anders verwacht dan de normen waar je gedurende de week naar leeft. Het liefst willen we in het weekende de slaap inhalen die je doordeweeks verloren bent, maar dat is niet de juiste manier om moeheid aan te pakken.

Invloed sociale jetlag

Mensen die proberen te leven naar hun sociale standaarden, voelen zich ‘s ochtends vaak slecht. De reden? Té laat naar bed en té vroeg op moeten staan. Vandaar dat ochtendmensen daardoor ook minder last hebben van deze zogeheten sociale jetlag, omdat die vaak vroeg gaan slapen en ook vroeg opstaan.

Uit onderzoek blijkt namelijk ook dat ochtendmensen doorgaans meer verdienen dan de nachtraven onder ons. Zo verdienen personen die beter luisteren naar hun biologische klok ongeveer vier tot vijf procent meer dan een avondmens. Ochtendtypes zijn namelijk meer alert en productief in de ochtend. Nachtraven zijn vroeg op de dag vaak minder productief.

Blauw licht

Daarnaast speelt ook de invloed van het licht van onze smartphones een grote rol in ons modern leven. Het blauwe licht dat onze schermen produceren lijkt op het licht van de zon. Daardoor kunnen we ons lichaam voor de gek houden dat het ’s avonds ook nog dag is. Als dat gebeurt produceert ons lichaam geen melatonine. Dat is een stofje dat we nodig hebben om ’s avonds in slaap te vallen. Maar daar kunnen we zelf iets aan doen door onze smartphone op night shift te zetten of hem niet meer te gebruiken na een bepaald uur.

Wat daarnaast belangrijk is, is dat we licht nodig hebben gedurende onze werkdag. “Het licht in onze omgeving is drastisch veranderd door de jaren heen”, vertelt Till Roenneberg, professor in chronobiologie aan de universiteit van München. Tegenwoordig zitten veel mensen namelijk op school of een kantoor, binnen, waar weinig lichtinval is. In aanraking komen met zonlicht doorheen de dag is even belangrijk als het blauwe licht ’s avonds vermijden.

Oplossing?

Een directe oplossing bestaat er wel. Zo kan je namelijk geen wekker meer zetten en de hele dag in de zon zitten. Wat zou dat heerlijk zijn. Maar dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, aangezien de meeste mensen onder ons op school zitten of een vaste kantoorjob hebben.

Een realistischere oplossing is flexibel werken. Op die manier kun je jouw bureau naar buiten verhuizen om zo de nodige portie zonlicht op te nemen. Het belangrijkste is dat je naar je eigen lichaam luistert en niet te veel bezig zijn met het voldoen aan de sociale norm. Deze strookt namelijk niet altijd met onze biologische klok.