Wat doen sociale media met onze emoties? | Mindful Monday #4

Op social media liken we de blaren op onze duimen. We wurmen ons letterlijk in bochten om de perfecte vakantiefoto te maken, bedenken er een inspirerende tekst bij, zetten het op sociale media en dan is het wachten op de likes, retweets en nieuwe volgers. Maar wat doen al die duimpjes en hartjes met de manier waarop we onszelf en de wereld zien? Denken we in de echte wereld ook in termen als ‘leuk’ en ‘niet leuk’, of valt het allemaal wel mee?

Introductie duimpjes

In 2009 introduceerde Facebook – je weet wel, dat medium dat ondanks al kritiek tóch niet iedereen de rug heeft toegekeerd – de ‘vind ik leuk’-knop.  Talloze andere sociale media, sites en apps namen dat beoordelen gretig over. Zo werden alle internetgebruikers recensent. Van boeken, films, eten en vooral elkaar, want wie op internet zijn leven deelt, wordt er ook beoordeeld.

Na tien jaar liken en delen is het nu een mooi moment om de balans op te maken wat het liken ons heeft gebracht. Om te kijken wat er maatschappelijk gezien schuilgaat onder de loden last van de likes, de zelfverklaard aan hun telefoon verslaafde jongeren (en ouderen) die kampen met concentratieproblemen, een slechte nachtrust en een toenemende fomo.

Veel van ons zijn permanent bezig met delen, meekijken en beoordelen. Zo kun je op enig moment van de dag zomaar vlak na elkaar een ‘oordeel’ hebben gegeven over de volgende zaken: iemand die een reserveventiel zoekt voor een luchtbed, een verassend rustgevend filmpje van iemand die een stuk zeep aan stukken snijdt, iemand die nieuwe schoenen heeft gekocht en een video van methodes doe je ene fles bier openkrijgt zonder bieropener.

Dat dag in, dag uit delen en beoordelen van zulke enkelvoudige emoties? Zijn we anders gaan denken en voelen? Is ons emotionele palet uitgehold en denken we alleen nog in ‘likes’?

Moraal

Sociale media beïnvloedt onze moraal, zegt techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek van de Universiteit Twente. “Het beïnvloedt ons geweten, onze diepmenselijke behoefte aan erkenning en onze visie op wat een goed leven is.” Door de eeuwen heen was het de kerk, de vorst of de overheid die bepaalde hoe je ‘goed’ leefde. Was het tot tien jaar terug nog de directe omgeving waarvan je leerde hoe te leven, nu zijn het – zonder dat we ons daarvan bewust zijn – de likes die het ons dicteren. “De normering is opgeschoven van onze naasten naar ‘iedereen'”.

De permanente beoordeling van elkaar en jezelf is volgens Verbeek het echte grote verschil met tien jaar geleden. Niet voor iedereen natuurlijk, we bevinden ons allen grofweg ergens op de lijn tussen (on)bewust socialemedialoze emoticonhater en influencer. Maar wat je doet, wat je vindt, hoe vaak je sport, wat je luistert, wat je eet, wat je leest – apps vragen je alles te delen. En wat deelbaar is, is beoordeelbaar.

Erbij horen

Iedereen die iets post, wil eigenlijk gewoon veel like. We spiegelen ons aan anderen die we online zien, op foto’s, in filmpjes en verhalen. Onze kinderen moeten er minstens zo leuk uitzien, wij moeten even hard huilen om de dood van een publiek figuur, we moeten een nog leuker feest hebben gehad, een grotere bruiloft en een authentieker ingericht huis. We willen er namelijk bijhoren.

Zelfs op het gebied van rouw, ellende en verdriet ontstaat wedijver. Daar zie je als tegenhanger van erkenning compassie op afroep. Verbeek: “Rouw ik wel goed, betuig ik mijn steun met de juiste emoticons en commentaren?”

Daarmee is ook onze competitiedrang een race naar het oneindige geworden. Omdat het altijd sneller, groter, beter kan. Je kunt enorm veel erkenning krijgen. Ideaal voor de narcist in ons. De keerzijde is dat ook negatieve reacties veel verder reiken. Je kunt openbaar te schande worden gemaakt. Denk aan cyberpesten, het gevoel dat je nergens veilig bent. Niets is tenslotte dodelijker dan het gevoel dat de hele wereld meekijkt hoe jij afgaat.

Neem af en toe een stap terug en lees een boek, bezoek een tentoonstelling of ga lekker wandelen, zónder dit de delen op sociale media. Feels good…